Niet voor watjes, wel voor wattjes
Verwonderde gezichten staren je aan als de rondleider vertelt dat de stroom die thuis uit het stopcontact komt voor het overgrote deel door stoom wordt opgewekt. Mensen hebben geen idee wat stoom teweeg kan brengen en de krachten die het kan ontwikkelen om grote en zware machines in werking te stellen. Wij demonstreren het graag in het Stoommachinemuseum!
Wie op Stoomdagen het stoomgemaal Vier Noorder Koggen binnenloopt hoort daar nog steeds de stoommachines puffen, voelt de warmte uit de ketel, ruikt de olie en wordt naar binnengezogen in een wereld van glanzend koper, chroom, ijzer, snel bewegende stangen en draaiende vliegwielen. Het is de romantiek van stoom en stoommachines. Het stoomgemaal bij Stoommachinemuseum werd gebouwd in 1869 en is vernoemd naar het ambachtsgebied en waterschap dat door dit gemaal en daarvoor door 24 molens bemalen werd. Rond dat jaar kwam ook de industrialisatie van Nederland goed op gang. Na bijna 200 jaar begon de welvaart in ons land weer te groeien. Het gebruik van windmolens als krachtbron nam snel af.
Op zogenaamde Superstoomdagen wordt het stoomgemaal net als vroeger in werking gezet. De stoommachine zet de pomp in beweging waarmee water uit de West-Friese polders via de kolk in het IJsselmeer wordt gespuid. Het gemaal is geen onderdeel meer van het waterbeheer, maar dankzij de museale functie hebben het gebouw en de oorspronkelijke machines zoals de pompen, de aandrijving en de stoomketels, de status van industrieel erfgoed verworven en vertellen zij, te midden van Nederlands’ grootste collectie nog werkende stoommachines onder één dak, het verhaal over het Land van Water en Stoom.
Mobiel erfgoed
In de machinetuin achter het museum staat onder andere de stoomhijskraan Boele 9. Deze stoomhijskraan is afkomstig van de voormalige scheepswerf Boele in Bolnes. De hijskraan heeft historische betekenis voor de haven van Rotterdam. Na de Tweede Wereldoorlog bouwde Scheepswerf Boele van dit type vier stoomhijskranen. Het materiaal dat de werf hiervoor gebruikte was afkomstig van Rotterdamse hijskranen die in de oorlog door de Duitsers waren vernield.
De Boele 9 werd aan de hand van een nauwkeurig opgesteld restauratiebestek teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Tijdens Superstoomdagen wordt de Boele 9 onder stoom gebracht. Zo kan het publiek ervaren hoe er vroeger met stoom werd gewerkt. De kraan hijst dan boomstammen op de eveneens door stoom aangedreven zaagmachine.
Op het buitenterrein worden ook regelmatig andere bijzondere stoommachines getoond, zoals de Henschl stoomwals. Maar ook voor de asfaltverwerkingsmachine en een unieke houtzaaginstallatie worden de ketels van verschillende stationaire en mobiele stoommachines (locomobiels) periodiek onder druk gebracht.
Stoombaggermolen “Vooruit”
In de binnenhaven van het museum ligt de kolengestookte stoombaggermolen Vooruit. Het betreft een emmerbaggermolen uit 1941 van het Friese baggerbedrijf Krikke uit Oudehaske (bij Heerenveen). In 2005 werd deze baggermolen op een dieplader naar Medemblik gebracht en op spectaculaire wijze in een nieuw gegraven binnenhaven te water gelaten. Onze vrijwilligers zijn jaren bezig geweest de baggermolen weer aan het draaien te krijgen. Dat is gelukt maar ze zijn nog lang niet klaar. Door de toegepaste stoomtechniek is deze baggermolen een symbool van de industriële revolutie in Nederland. Door deze authentieke inrichting van de verblijfsruimten in de baggermolen is nog goed te zien hoe de bemanning aan boord leefde en werkte.
Metamorfose
Dankzij een ruimhartige subsidie van de gemeente Gemeente Medemblik ondergaat het Stoommachinemuseum in de komende jaren een metamorfose. Het museum wil zich positioneren als een aantrekkelijk knooppunt in ‘Medemblik. Rijk aan Verhalen’. Het monumentale gebouw ligt in een rustige en natuurlijke omgeving en is omgeven door een netwerk van wandel- en fietspaden en waterwegen. Of het museum nu gebruikt wordt als uitvalsbasis voor een nadere verkenning van het achterland, als rustpunt tijdens een sportieve activiteit of als onderbreking van een autorit, een bezoek aan het Stoommachinemuseum is een aangenaam cultureel intermezzo.
Plan je bezoek